Νότης Μαριάς: Το δεύτερο lockdown και η χαμένη ευκαιρία της Ελλάδας να πάρει επιπλέον 5,1 δις ευρώ από το πρόγραμμα SURE

Του Νότη Μαριά*
Καθώς η Πατρίδα μας βρίσκεται πλέον αντιμέτωπη με το δεύτερο κύμα της πανδημίας και την επιβολή νέου lockdown η ανεπαρκής αξιοποίηση του ευρωπαϊκού προγράμματος SURE εκ μέρους της κυβέρνησης συνιστά μέγιστη πολιτική ευθύνη, καθώς θα μπορούσε να είχε διασφαλίσει επιπλέον 5,1 δις ευρώ, όπως αναλύουμε παρακάτω.

Ειδικότερα κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με δηλώσεις της άρχιζε να διαφημίζει το πρόγραμμα SURE για την αντιμετώπιση της ανεργίας ύψους 100 δις ευρώ. Σύμφωνα με το σχεδιασμό η Επιτροπή θα έβγαινε στις αγορές προκειμένου να δανειστεί το ποσό αυτό και εν συνεχεία με τη σειρά της θα προχωρούσε στη χορήγηση δανείων προς τα κράτη μέλη της ΕΕ για την αντιμετώπιση της ανεργίας. Η λύση αυτή προκρίθηκε καθώς εκτιμήθηκε ότι έτσι τα κράτη μέλη θα πλήρωναν χαμηλότερα επιτόκια μιας και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εφοδιασμένη με τριπλό Α θα μπορούσε να αντλήσει τα κεφάλαια από τις αγορές με εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια. Αφού έγιναν οι ανάλογες θεσμικές ρυθμίσεις τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη της ΕΕ υπέβαλαν τα προγράμματά τους για χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η οποία μέχρι σήμερα έχει εγκρίνει 17 εθνικά προγράμματα ύφους 87,9 δις ευρώ.

Από τη σχετική ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προκύπτει ότι τη μερίδα του λέοντος του προγράμματος SURE θα πάρει η Ιταλία με 27,4 δις ευρώ, ακολουθούμενη από την Ισπανία με 21,3 δις ευρώ και την Πολωνία με 11,2 δις ευρώ. Ιδιαίτερη πάντως εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι ενώ η Ελλάδα, το Βέλγιο και η Πορτογαλία έχουν περίπου τον ίδιο πληθυσμό εντούτοις η Ελλάδα πρόκειται να λάβει μόνο 2,7 δις ευρώ ενώ το Βέλγιο 7,8 δις ευρώ και η Πορτογαλία 5,9 δις ευρώ. Αυτό πάντως οφείλεται στο γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση κατέθεσε ένα ιδιαίτερα σφιχτό πρόγραμμα ενώ οι άλλες δύο χώρες αντίθετα προχώρησαν στη διαμόρφωση ιδιαίτερα φιλόδοξων προγραμμάτων. Ακόμη και η Κύπρος η οποία έχει πολύ μικρό πληθυσμό κατάφερε να ενθυλακώσει 479 εκατ. ευρώ.

Συγκρίνοντας τα προγράμματα παρατηρεί κανείς ότι ορισμένες χώρες ζήτησαν και πέτυχαν να τους εγκριθεί η χρηματοδότηση δαπανών για τεστ κορωνοϊού, για μάσκες, για την ενίσχυση του αθλητισμού και του πολιτισμού ακόμη και για voucher για babysitters. Με βάση το πρόγραμμα SURE οι άλλες χώρες ενισχύουν δράσεις απασχόλησης μέσω τηλεργασίας καθώς και άλλες πρωτοβουλίες οι οποίες αφορούν την ενίσχυση των εργαζομένων, των αυτοαπασχολουμένων αλλά και των επιχειρήσεων. Αν η Ελλάδα είχε αξιοποιήσει καλύτερα το πρόγραμμα SURE θα μπορούσε να είχε προβλέψει χρηματοδότηση για την πρόσληψη γιατρών και υγειονομικού προσωπικού καθώς και για την κάλυψη όλων των θέσεων των αναπληρωτών καθηγητών και δασκάλων για να κάνουν μαθήματα σε ολιγομελή τμήματα μέχρι 15 μαθητές. Αντίθετα η κυβέρνηση έμεινε στην πεπατημένη με περιορισμένες προσλήψεις γιατρών, υγειονομικού προσωπικού και αναπληρωτών καθηγητών και δασκάλων και όλα αυτά με δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού. Ακόμη και η γονική άδεια όσων θα κρατούσαν τα παιδιά τους στο σπίτι σε περίπτωση κλεισίματος των λυκείων και γυμνασίων όλης της χώρας όπως συμβαίνει τώρα λόγω του νέου lockdown θα μπορούσε να χρηματοδοτηθεί από το πρόγραμμα SURE. 

Καθώς λοιπόν η Πατρίδα μας βρίσκεται πλέον αντιμέτωπη με το δεύτερο κύμα της πανδημίας και η κυβέρνηση προχώρησε στο δεύτερο lockdown τα επιπλέον 5,1 δις ευρώ τα οποία η κυβέρνηση θα μπορούσε να είχε εξασφαλίσει από το πρόγραμμα SURE, όπως έκανε το Βέλγιο, είναι βέβαιο ότι θα αποτελούσαν σημαντική ανάσα για τη στήριξη της απασχόλησης. Σε κάθε περίπτωση ποτέ δεν είναι αργά καθώς η κυβέρνηση θα μπορούσε να υποβάλλει συμπληρωματικό αίτημα χρηματοδότησης από το πρόγραμμα SURE. Μόνο που πρέπει να σπεύσει καθώς άρχισε ήδη από 27 Οκτωβρίου η καταβολή των πρώτων κονδυλίων, με την Ιταλία να ενθυλακώνει ήδη 10 δις ευρώ, την Ισπανία 6 δις ευρώ και την Πολωνία 1 δις ευρώ.

Καθώς το πρόγραμμα SURE δεν είναι πανάκεια και ενόψει του δεύτερου κύματος της πανδημίας και της συνακόλουθης επιβολής νέου lockdown προτείνουμε τις παρακάτω επτά δράσεις:

1.Ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας με δημιουργία νέων νοσοκομείων, νέων ΜΕΘ και ΜΑΘ και προσλήψεις ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού.
2. Εφαρμογή γενναίου Κοινωνικού Πακέτου για τη διασφάλιση των θέσεων εργασίας και τη στήριξη του εισοδήματος των εργαζομένων, των αυτοαπασχολούμενων, των ανέργων και των χαμηλοσυνταξιούχων καθώς και αναστολή καταβολής των πάσης φύσεως φόρων και τελών, ασφαλιστικών εισφορών και λοιπών υποχρεώσεων προς ΔΕΚΟ και τράπεζες.
3.Δημιουργία Ταμείου Σωτηρίας Δανειοληπτών ύψους τουλάχιστον 4,5 δις ευρώ που θα αγοράσει τα κόκκινα στεγαστικά και επιχειρηματικά δάνεια στην τιμή πρώτης προσφοράς που κάνουν τα κοράκια και εν συνεχεία με βάση το κυπριακό μοντέλο οι δανειολήπτες στην ίδια τιμή να μπορούν να αγοράσουν τα δάνειά τους για να σώσουν τα σπίτια τους και τις επιχειρήσεις τους. Αναστολή πλειστηριασμών και προστασία πρώτης κατοικίας.
4.Ανακεφαλαιοποίηση των Ασφαλιστικών Ταμείων με 7,5 δις ευρώ ως μερική αποζημίωση λόγω PSI αλλά και ως μοχλός στήριξής τους ενόψει της επερχόμενης ύφεσης και ανεργίας.  

5.Ίδρυση Κρατικής Αναπτυξιακής Τράπεζας αλά KFW μέσω της οποίας να αξιοποιηθούν δάνεια και εγγυήσεις της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων που θα χορηγηθούν στην Ελλάδα ύψους τουλάχιστον 2,5 δις ευρώ.
6.Εκπόνηση και χρηματοδότηση ενός σύγχρονου Αναπτυξιακού Προγράμματος που θα στηρίξει όχι μόνο τον πρωτογενή τομέα, τον τουρισμό και τις υπηρεσίες αλλά και τη μεταποίηση ενισχύοντας εκεί όσες ΜΜΕ παράγουν προϊόντα αυξημένης εγχώριας προστιθέμενης αξίας και είναι εξωστρεφείς, αξιοποιώντας εν προκειμένω τα 12 δις ευρώ της ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ που αντιστοιχούν στην Ελλάδα.
7.Ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης και χτύπημα της γραφειοκρατίας.

*Νότης Μαριάς, Καθηγητής Θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Πανεπιστήμιο Κρήτης Πρόεδρος του Κόμματος ΕΛΛΑΔΑ – Ο ΑΛΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣ, πρώην Ευρωβουλευτής, notismarias@gmail.com