Αγρότης, ο κάτοικος της υπαίθρου

Του Δημήτρη Μιχαηλίδη
Θυμάμαι από παλαιά ότι ο κάτοικος της υπαίθρου, όσον αφορά την κοινωνία, είναι ο αγρότης. Ακόμα και ο παπάς της ενορίας της αγροτικής κοινωνίας που άμεσα εξαρτάται (αν εξαρτάται …) από την τοπική κοινωνία, ακόμα και χωρίς να έχει αγροτικές εκμεταλλεύσεις, και μοιράζεται το ίδιο σχολείο, την ίδια εκκλησία, το ίδιο πνευματικό κέντρο, το ίδιο δίκτυο ύδρευσης, το ίδιο σύστημα αποχέτευσης, το ίδιο σύστημα αποκομιδής σκουπιδιών, το ίδιο σχολείο, τις ίδιες χαρές και γιορτές, τις ίδιες αγωνίες, είναι ένας/μία αγρότης.
Ακόμα και ο ταξιτζής, ακόμα και ο περιπτεράς, ακόμα και ο κουρέας, ακόμα και η δασκάλα ξένων γλωσσών, ακόμα και ο δάσκαλος (εάν εξαρτάται από την τοπική κοινωνία και δεν μισθοδοτείται από μια μακρινή αρχή…) είναι ένας αγρότης, αν κατοικεί στην τοπική αγροτική κοινωνία.

Όλοι αυτοί οι συγκάτοικοι του ίδιου αγροτικού τόπου είναι αγρότες και συμβάλουν στην αγροτική ανάπτυξη (rural development).

Και πιθανόν μαζί με την κύρια γεωργική ή κτηνοτροφική ή αλιευτική ή δασοκομική τους δραστηριότητα, ή/και παράλληλα, να ασκούν και ένα συμπληρωματικό επάγγελμα, όπως κουρέας, ή κτίστης, ή δάσκαλος ξένης γλώσσας, ή περιστασιακός οδηγός ασθενοφόρου … ή οδηγός σχολικού λεωφορείου … ή … Είναι η πολυλειτουργική πλευρά του αγρότη. Από την άλλη πλευρά, όσον αφορά το επάγγελμα, αγρότης είναι ο γεωργός ή κτηνοτρόφος ή ψαράς ή δασοκόμος κατά κύριο επάγγελμα, ο οποίος μπορεί ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑ (και μόνο συμπληρωματικά, ίσως με το 20% περίπου των συνολικών του εισοδημάτων) να παράγει ενέργεια (κυρίως για τις δικές του ανάγκες, όχι κυρίως για εμπορία, μόνο το περίσσευμα από την κύρια δραστηριότητά του), να μεταποιεί ή/και να εμπορεύεται τα παραγόμενα αγροτικά προϊόντα και βέβαια να προσφέρει τουριστικές υπηρεσίες (φιλοξενία διαμονής ή εστίασης, εκμάθηση μαγειρικής, ξενάγηση, εργασίες στα χωράφια κλπ).

Επισημαίνεται ότι υπάρχουν σημαντικότατες διαφορές όσον αφορά την αγροτική με την αστική κοινωνία. Στον αγροτικό χώρο η οικονομική μονάδα είναι η οικογένεια, ενώ στον αστικό χώρο κάθε άτομο είναι ξεχωριστή οικονομική οντότητα. Η εργασία στην αστική κοινωνία είναι συνήθως προγραμματιζόμενη και οκτάωρη για πέντε ημέρες την εβδομάδα (με week end), ενώ στην ύπαιθρο απαιτείται διαθεσιμότητα 24 ώρες την ημέρα για επτά ημέρες την εβδομάδα, και ΜΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΖΟΜΕΝΗ, καθ όσον οι εργασίες εξαρτώνται απολύτως από τον Θεό (καιρός και άλλες περιβαλλοντικές, απρόβλεπτες καταστάσεις). Είναι ανόητο να επιβάλεις θεωρημένη κατάσταση εργασίας και ώρες εργασίας, όταν η εργασία εξαρτάται από τις καιρικές συνθήκες. Είναι ανόητο να μιλάς για παιδική εργασία, καθ όσον στην οικογένεια όλοι μαζί κάνουν κάτι, εργάζονται, όχι με εκχρηματισμένη, υπαλληλική σχέση, αλλά συμβάλλουν στην επιβίωση της οικογένειας. Είναι ανόητο να επιβάλλεις διαδικασίες πρόσληψης αστικής απασχόλησης, όταν το ψέκασμα (αγροτική εργασία) γίνεται όταν πέσει ο αέρας, και όταν οι μέλισσες κοιμούνται, και αυτό πιθανόν να συμβεί στις 02.00 τα μεσάνυχτα. Ούτε έχει κάποια λογική να πληρώνεις ετοιμότητα σε εργαζόμενο για να κοιμάται μέχρι να πέσει ο αέρας, ίσως μετά από δύο-τρείς ημέρες.

Είναι ανόητη η περίεργη αστική λογιστική, που ΔΕΝ αφήνει περιθώρια υπολογισμού ενοικίασης-χρήσης των δικών σου αγροτικών χωραφιών, ούτε αφήνει περιθώρια αποσβέσεων στον επενδυμένο σου εξοπλισμό στην αγροτική εκμετάλλευση, και βέβαια ΔΕΝ δίνει πουθενά την δυνατότητα να αφαιρείς από τα έσοδα τους μισθούς σου και τους μισθούς της οικογενείας σου, και μάλιστα με τα ξενύχτια και τις διαθεσιμότητές σου 365 μέρες το έτος, ιδιαίτερα εάν έχει εκτροφές ζώων.

Θυμάμαι όταν προσπαθήσαμε κάποτε να εφαρμόσουμε την υπάρχουσα αστική νοοτροπία στον αγροτουρισμό και μάλιστα σε ξενώνες. Για μερικά δωμάτια έπρεπε να έχουμε διαφορετικό «υπάλληλο» για την υποδοχή (reception), διαφορετικό «υπάλληλο» για την τραπεζαρία, διαφορετικό «υπάλληλο» για τα δωμάτια, διαφορετικό «υπάλληλο» για τον καφέ (!), διαφορετικό «υπάλληλο» για την καθαριότητα. ΤΡΕΛΛΑ πράγματα, προκύπτουν όταν προσπαθείς να εφαρμόσεις την αστική νομοθεσία στον αγροτικό χώρο. Τώρα αν συνεκτιμήσεις ότι εκεί στην κορφούλα, όπου είναι το χωρίο, που είχε γίνει ο ξενώνας, ο επισκέπτης μπορεί να έφθανε σε ακανόνιστες ώρες, ο πίνακας εργασίας των πέντε αυτών «υπαλλήλων θα έπρεπε να ήταν κάτι ακατανόητο και βέβαια ο αγρότης-επιχειρηματίας θα είχε χρεοκοπήσει αμέσως μόλις ξεκινούσε τις δραστηριότητές του. Αλλά τότε στην δεκαετία του 2010 «έπεσαν» πρόστιμα, από τυπολάτρες αστούς δημόσιους υπαλλήλους …. …..

Βέβαια άλλο είναι αγροτουρισμός (agrotourism) και άλλο ο τουρισμός υπαίθρου ή αγροτικός τουρισμός (rural tourism), αλλά στην περίεργη ελληνική πραγματικότητα τελικά χαρακτηρίσθηκε αγρότης όποιος έχει 10 δωμάτια, ακόμα και αν προέρχεται από συνταξιοδότηση από τον ΟΤΕ ή την ΔΕΗ ή από τα Σώματα Ασφαλείας ή από τις Ένοπλες Δυνάμεις και με το λεγόμενο «εφ άπαξ» αποφάσισε να κάνει το προικώο για την κόρη, ή το εξοχικό για τον ίδιο.

Και ενώ η παραγωγή ενέργειας είναι αντικείμενο του πρωτογενούς τομέα, είναι χωρίς λογική, η παραδοχή από την πολιτεία, ότι όποιος παράγει ηλεκτρικό ρεύμα με φωτοβολταϊκό 100KWh, «βαφτίζεται» αυτόματα «αγρότης». Έτσι «βαφτίστηκαν» αγρότες άσχετοι με τον χώρο επαγγελματίες, και παρά το ότι φαίνεται ότι είναι διαφορετική επαγγελματική ομάδα, δημιούργησαν συλλογική εκπροσώπηση η οποία αυτοχαρακτηριζεται «αγροτική».

Η συστηματική «νόθευση» των επαγγελματιών αγροτών με τέτοιες περίεργες αποφάσεις αστών διοικητικών και εκλεγμένων αντιπροσώπων, τελικά μπόρεσαν να διαλύσουν τον αγροτικό συνδικαλισμό, και τον αγροτικό συνεργατισμό.

Εκεί βέβαια «βοήθησε» αποτελεσματικά και η παλαιότερη (1981-1985) «αναγνώριση» από τον τότε Υπουργό Γεωργίας ότι μπορούν να εγγράφονται στον Αγροτικό Συνεταιρισμό όλα τα μέλη μιας οικογένειας, με μοναδική τότε στόχευση να «καταλάβουν» τις διοικήσεις των Αγροτικών Συνεταιρισμών συγκεκριμένη παράταξη πολιτικά προσκείμενη στην τότε κυβέρνηση …. Και η μετέπειτα πρακτική ότι οι συνταξιούχοι από άλλα επαγγέλματα μπορούν να γίνουν αγρότες, κατά δήλωση, και να αναλαμβάνουν τις διοικήσεις των Αγροτικών Συνεταιρισμών. Επισημαίνεται ότι άλλο αγρότης και άλλο παραγωγός. Ίσως και να συμπίπτει, αλλά όπως έλεγε μετ’ επιτάσεως φίλος: ακόμα και ο Βγενόπουλος (γνωστός τραπεζίτης) μπορεί να είναι παραγωγός, αν νοικιάσει μερικά στρέμματα, φυτέψει ντοματιές και παράγει ντομάτες, αλλά ΔΕΝ γίνεται αγρότης, κατοικώντας στο Κολωνάκι, μόνο με την παραγωγή ντοματών! ...

Ο αγρότης είναι ο μετέχων-κατοικών σε μια τοπική αγροτική κοινότητα, όπου ο τόπος έχει τα τρία κύρια χαρακτηριστικά: (1) έχει κοινά γεωγραφικά χαρακτηριστικά, (2) έχει κοινά πολιστικά χαρακτηριστικά & (3) έχει πίστη στο κοινό μέλλον όλων. Και αυτό το τελευταίο είναι που φαίνεται να λείπει. ….

Οι 538.037 επαγγελματίες που εισέπραξαν 683.052.227€ στις 25/10/2019 μένουν στην αγροτική ύπαιθρο και αισθάνονται ότι έχουν κοινό μέλλον? … ή απλά αποκτούν κάποιο εισόδημα για προσωπικές καταναλωτικές δαπάνες?... Τελικά αυτής της μορφής οι επιδοτήσεις βοηθούν τον αγροτικό κόσμο? … στηρίζουν τον αγροτικό τομέα? … ή επιτείνουν τις διαλυτικές τάσεις της παραγωγικής βάσης? …

Για την καταγραφή, Δημήτρης Μιχαηλίδης, Δημόσια γράφων, ΑγροΝέα