«Αξιός ποταμός 1912: Οι γέφυρες που απελευθέρωσαν τη Θεσσαλονίκη»: μια σπουδαία εκδήλωση στην Εταιρεία Μακ. Σπουδών

Ο ηρωισμός της 22ας Οκτωβρίου 1912 δεν συνδέεται με μάχη, ούτε με αίμα, ούτε με πεσόντες. Έχει να κάνει με απλούς πολίτες που μετά από 480 χρόνια οθωμανικού ζυγού αντέδρασαν σαν Έλληνες! Με ψυχή και αίσθηση καθήκοντος. Με πίστη στην ορθοδοξία και στην πατρίδα.

Σαν να ‘ταν αυτοί οι ίδιοι η μακρά και αδιάλειπτη συνέχεια της Ελλάδας από τα αρχαία χρόνια, αυτή η συνέχεια την οποία ύμνησε χρόνια αργότερα ο νομπελίστας ποιητής μας Οδυσσέας Ελύτης γράφοντας στον Άξιον Εστί ‘‘Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική, το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου…’’» είπε, μεταξύ άλλων, ο Δήμαρχος Ευθ. Φωτόπουλος μιλώντας στην εκδήλωση που διοργάνωσε ο Δήμος Δέλτα τίτλο «Αξιός ποταμός 1912: Οι γέφυρες που απελευθέρωσαν τη Θεσσαλονίκη» | Ελασσόνα – Σαραντάπορο – Σέρβια – Κοζάνη – Γιαννιτσά – ΧΑΛΑΣΤΡΑ – Θεσσαλονίκη & Η Σίνδος ως τόπος παράδοσης της Θεσσαλονίκης και τελευταία έδρα του Γενικού Στρατηγείου».

Στην εκδήλωση μίλησαν, επίσης, ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του ΠΑΜΑΚ Ηλίας Κουσκουβέλης και ο νομικός – ερευνητής Θεόδωρος Γκλαβέρης, ενώ χαιρετισμό απηύθυνε ο εκπρόσωπος του Προέδρου της Βουλής βουλευτής Δημήτριος Μάρδας και ο εκπρόσωπος του δ.σ. αντιπρόεδρος της Ε.Μ.Σ. καθηγητής της Θεολογικής Σχολής Κωνσταντίνος Χρήστου. Παρόντες ήταν επίσης εκπρόσωποι των Σεβασμιωτάτων Μητροπολιτών Θεσσαλονίκης κ.κ. Ανθίμου και Βεροίας, Καμπανίας και Ναούσης κ.κ. Παντελεήμονος, ο εκπρόσωπος του Προέδρου της Βουλής βουλευτής Δ. Μάρδας, ο Γενικός Πρόξενος της Κύπρου Αντ. Μανδρίτης, οι βουλευτές Θ. Καράογλου, Σ. Αναστασιάδης, Γ. Λαζαρίδης, ο Αντιπεριφερειάρχης Κ. Γιουτίκας, ο εκπρόσωπος της Ελληνικής Αστυνομίας Διοικητής Ιορδάνης Καλαϊτζίδης, η Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Δέλτα Μ. Δημοπούλου, ο Αντιδήμαρχος Ευ. Βαμβάκος, οι Δημοτικοί Σύμβουλοι Δ. Κηπουρός, Γρ. Ζάχος, Γ. Αγγουράς, οι Πρόεδροι της Δ.Κ. Σίνδου Δ. Γκαμανής και Ανατολικού Σπ. Καρκαμάνης, οι τ. Δήμαρχοι Χαλάστρας Γρ. Χαντές και Γρ. Ουζούνης, τα μέλη της Επιτροπής των Ελευθερίων, ο Δευθυντής του Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα Β. Νικόλτσιος, η Πρόεδρος του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου Ιωάννα Μπιλίση – Χρουσαλά, ο Πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Δέλτα Αξιού Θ. Κουιμτζής, ο Πρόεδρος της Αναπτυξιακής Εταιρίας Θεσσαλονίκης Θ. Βράνος κ.ά.

Στη διάρκεια της ομιλίας του, ο κ. Φωτόπουλος ανακοίνωσε ότι το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα ολοκληρώνεται η διαδικασία για να περιέλθει από τη ΓΑΙΑΟΣΕ στο Δήμο Δέλτα το ιστορικό κτίριο του Παλαιού Σιδηροδρομικού Σταθμού της Σίνδου, εκεί όπου έφτασε το χαρμόσυνο άγγελμα της παράδοσης της Θεσσαλονίκης στους Έλληνες ώστε να στεγάσει μουσείο που θα αφορά την τοπική ιστορία, τον μακεδονικό αγώνα και τους βαλκανικούς πολέμους.

Επίσης, προανήγγειλε την έκδοση ενός τόμου με την Ιστορία όλων των χωριών του Δήμου Δέλτα, μιας και «κάθε χωριό μας, κάθε Δημοτική Κοινότητα, κουβαλά τις δικές τις αναφορές στην Ιστορία».

«Με αυτά τα ιστορικά δεδομένα, δεν μπορεί ο Δήμος μας να μη γιορτάζει την 26η Οκτωβρίου μαζί με τη Θεσσαλονίκη. Ειδικά σήμερα που η Θεσσαλονίκη δεν ταυτίζεται όπως κάποτε με το «πολεοδομικό συγκρότημα» αλλά έχει μητροπολιτική διάσταση. Εμείς έχουμε κάνει τις απαραίτητες ενέργειες προς το υπουργείο Εσωτερικών και αναμένουμε τη σχετική απόφαση» τόνισε.

Κλείνοντας, ευχαρίστησε τα μέλη της επιτροπής των Ελευθερίων, τον τ. Δήμαρχο Γρηγόρη Χαντέ ο οποίος πρώτος ανέδειξε τα γεγονότα εκείνης της περιόδου μαζί με το τότε Δημοτικό Συμβούλιο, «μια προσπάθεια που συνεχίστηκε από τους επόμενους δημάρχους και επί των ημερών μας κορυφώνεται» όπως είπε, το σημερινό Δημοτικό Συμβούλιο που σύσσωμο στηρίζει την ανάδειξη του κρίσιμου ιστορικού γεγονότος, τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Πρ. Παυλόπουλο που από πέρσι έχει αγκαλιάσει την προσπάθεια, όσους έδωσαν την αιγίδα τους στην εκδήλωση (Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, Υπουργείο Εσωτερικών (Μακεδονίας Θράκης), Ίδρυμα του Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και Πολεμικό Μουσείο (Παράρτημα Θεσσαλονίκης), την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών για τη φιλοξενία, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, το Σύστημα Προσκόπων της Χαλάστρας, τα σχολεία, τους διευθυντές και τους εκπαιδευτικούς, το Χορευτικό του Κοινωνικού Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Δέλτα και το Σύλλογο Δράσεων και Πολιτισμού «Η Χαλάστρα» που συμβάλλουν με το δικό τους τρόπο έκαστος.

Στην ομιλία του, ο καθηγητής Διεθνών Σπουδών και π. Πρύτανης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Ηλίας Κουσκουβέλης, αφού αναφέρθηκε στα γεγονότα, εστίασε στην τεράστια σημασία που έχει χρόνος στις στρατιωτικές επιχειρήσεις. Χρησιμοποιώντας αναφορές από το κινεζικό εγχειρίδιο στρατηγικής «Τέχνη του Πολέμου» αλλά και στον Ναπολέοντα Βοναπάρτη, εκτίμησε ότι αν περίμεναν οι Έλληνες να έρθουν οι γέφυρες του μηχανικού, θα είχαν αργήσει πολύ και ο ρους της ιστορίας θα ήταν διαφορετικός, όπως και η διαμόρφωση του χάρτη των Βαλκανίων.

«Αν αυτό δεν συνέβαινε, μπορούμε με ασφάλεια να θεωρήσουμε ότι στην Θεσσαλονίκη θα έμπαινε πρώτος ο βουλγαρικός στρατός. Αυτό θα σήμανε ότι:

1. ένα μεγάλο κομμάτι Ελλήνων (της Θεσσαλονίκης και ανατολικότερα) δεν θα απελευθερωνόταν. 
2. η Ελλάδα θα έχανε το μοναδικό στο Βορρά και καίριας σημασίας λιμάνι, παρά το ότι ήλεγχε το Αιγαίο. 
3. ο Ελληνικός στρατός θα κατέγραφε μία αποτυχία, αφού θα αποκαλύπτονταν ότι δεν μπορούσε να περάσει ένα ποτάμι ή δεν είχε γίνει ο σωστός σχεδιασμός της επιχείρησης. 
4. θα χανόταν η βάση για μία περαιτέρω πορεία προς Ανατολάς και η ευκαιρία η Ελλάδα να διασφαλίσει από ξηράς το Βόρειο Αιγαίο. 
5. θα αποκόπτονταν η Χαλκιδική, η οποία είχε ξεσηκωθεί. 
6. η Ελλάδα θα έχανε στα μάτια των θαλάσσιων συμμάχων της τις εντυπώσεις και, προφανώς, το κύρος της δεν θα ενισχυόταν τόσο πολύ. 
7. ενδεχομένως οι εσωτερικές διαφωνίες μεταξύ πολιτικών και στρατιωτικών να ενισχύονταν, με αρνητικές συνέπειες. 
8. και, τέλος η Ελλάδα θα είχε να αντιμετωπίσει τόσο έναν διαφορετικό συσχετισμό ισχύος στα Βαλκάνια, όσο, μετά βεβαιότητας, και ένα διαφορετικό κλίμα. 

Οι παραπάνω πιθανές εξελίξεις είναι εκείνες που αναδεικνύουν την σημασία της συμβολής των κατοίκων της περιοχής στην μεγάλη νίκη και στην απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης. Απλοί άνθρωποι, με πολλή δουλειά, με ανιδιοτέλεια, αγάπη στην ελευθερία και με πίστη στο «Ελληνικό», κατάφεραν όσα το μηχανικό του Στρατού, για μια σειρά από λόγους, δεν μπορούσε να πετύχει. 

Ασφαλώς αυτό είναι ένα ακόμη δείγμα για το τι μπορούμε να πετύχουμε ενωμένοι και αποφασισμένοι. Είναι ένα δείγμα για το πώς ο λαός μπορεί να συμβάλει στην άμυνα της χώρας – κάτι που πρέπει εφαρμοσθεί ακόμη περισσότερο στον αμυντικό μας σχεδιασμό αλλά και στην πράξη» τόνισε.

Από την πλευρά του ο νομικός - ερευνητής Θεόδωρος Γκλαβέρης παρουσίασε νέα τεκμήρια για τη Σίνδο ως τόπο παράδοσης της Θεσσαλονίκης και ως τελευταία έδρα του Ελληνικού Γενικού Στρατηγείου κατά τον α’ βαλκανικό πόλεμο.

Επικαλούμενος την «Πολεμική έκθεση» του Γενικού Επιτελείου Στρατού, που εκδόθηκε το 1932, επιστολή του υπασπιστή του 6ου συντάγματος Μεσολογγίτη υπολοχαγού Διονύσιου Γεωργίου, επιστολή – αναφορά του διπλωματικού συμβούλου του διαδόχου Ίωνα Δραγούμη καθώς και την περιγραφή του αντισυνταγματάρχη Δούσμανη, τεκμηριώνει ότι τη στιγμή της επίδοσης της επιστολής του Ταχσίν πασά στον αρχιστράτηγο, αυτός βρισκόταν στο Τεκελί.

«Η επίσημη παράδοση της Θεσσαλονίκης έγινε στο διοικητήριό της, η ανεπίσημη όμως, πλην ουσιαστική παράδοσή της πραγματοποιήθηκε στο σιδηροδρομικό σταθμό του Τεκελί, που είναι το κτίριο του παλιού σιδηροδρομικού σταθμού της Σίνδου. Αμφότερα τα κτίρια αποπνέουν έντονο συμβολισμό και είναι συνδεδεμένα με τη νεότερη ιστορία μας. Η διάσωση και ανάδειξή του αποτελεί χρέος όλων. Το οφείλουμε στην ιστορία του τόπου μας και στη Θεσσαλονίκη μας» είπε κλείνοντας την ομιλία του.

Η εκδήλωση έκλεισε με την προβολή ντοκιμαντέρ με θέμα ««Αξιός ποταμός 1912: Οι γέφυρες που απελευθέρωσαν τη Θεσσαλονίκη», μια σπουδαία παρακαταθήκη για τα παιδιά, για τους μαθητές, για όλη την τοπική κοινωνία του Δήμου Δέλτα αλλά και για όλη τη Θεσσαλονίκη, αλλά και αφορμή για τη συλλογή επιπλέον υλικού, κειμηλίων και τεκμηρίων σχετικά με τη συγκεκριμένη ιστορική συγκυρία.

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα της Α.Ε. του Προέδρου της Δημοκρατίας Κυρίου Προκοπίου Παυλοπούλου και με τη στήριξη των Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, Υπουργείου Εσωτερικών (Μακεδονίας – Θράκης), Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας, Πανεπιστημίου Μακεδονίας και Ιδρύματος Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα.

 Φωτογραφίες: Χρήστος Τσομπάνης